Bezoek aan expositie Franx: ‘strijdvaardig – activisme gefotografeerd’

In Kunstgarage Franx is tot 23 oktober 2022 de foto-expositie ‘Strijdvaardig – activisme gefotografeerd’ te zien. Er zijn reportages te zien van de fotografen Remco Koers, Henri Blommers, Sanne Derks en Joris van Gennip, waarbij actueel protest de rode draad vormt. Van de oorlog in Oekraïne tot demonstraties van Extinction Rebellion (XR) en het woonprotest in Rotterdam.

Ik ben een beelddenker. Ik denk de hele dag in beelden, ik heb een fotografisch geheugen en bij foto’s kijk ik vaak eerst naar het beeld en daarna naar het verhaal dat erbij hoort.

Een van de fotografen wiens foto’s mij trok was Joris van Gennip. Een foto die hij heeft gemaakt van een van de leden van XR tijdens een protest op de Zuidas is een mooi voorbeeld van een foto waarvan het beeld op zich mij bij blijft. Het silhouet van de actievoerder tegen de deels oker-kleurige achtergrond. Of dit indrukwekkende beeld van een jonge Oekraïense vrouw met haar kat toen ze net de grens met Polen was overgestoken. Het doet mij terugdenken aan die eerste weken van de oorlog in Oekraïne, de vluchtelingen die daar als eerste werden opgevangen en dat ze hun huisdieren bij zich hadden. En tegelijkertijd is er die foto waarbij je recht wordt aangekeken door die kat.

Daarnaast zijn er ook indrukwekkende foto’s te zien van Remco Koers die hij heeft gemaakt tijdens het woonprotest vorig jaar in Rotterdam. Puur alleen al door het beeld een serie foto’s die de sfeer overbrengt rond de insluiting tijdens op de Erasmusbrug, een sfeer die ook duidelijk bij je binnenkomt wanneer je er, zoals ik, niet bij bent geweest. Stuk voor stuk zijn het allemaal foto’s en beelden, ook van de andere fotografen, die heel sterk hun eigen verhaal vertellen. En vaak heb je dan voor de sfeer geen extra uitleg in de vorm van tekst nodig. Ze vormen echt een bijzondere aanvulling op bijvoorbeeld een artikel in de krant. Het geeft een sfeerimpressie, een indringende reportage. Op dezelfde wijze als met audio of in tekst.

Het inspireert mij om portretten te maken waarbij je ook geen extra informatie erbij hoeft te geven om duidelijk te maken wie iemand is, vooral ook qua karakter en energie. Maar ook door te werken met verwijzingen en symboliek die meehelpen bij het visueel vertellen van een verhaal. De houding van een persoon. Elementen uit de popcultuur die we allemaal kennen, bijvoorbeeld de hanenkammen en leren jacks uit de jaren zeventig en tachtig. Of simpelweg een oogopslag van iemand. Zaken die eeuwen geleden al in schilderijen gebruikt werden en die je nu ook terug ziet komen in, ook hedendaagse, foto’s.

Zoals gezegd kan je deze expositie nog tot 23 oktober 2022 bekijken in Kunstgarage Franx aan de Vlamingstraat 1 in Zoetermeer.

Getekend portret in kleur

Een nieuw project. Bij het schilderen van een portret heb ik gemerkt dat ik al snel een aardige tijd bezig ben om al het materiaal en gereedschap klaar te leggen voordat ik kan beginnen, en dat geldt ook voor het opruimen ervan. Met de volle agenda die ik op dit moment heb, en je daardoor twee uur per dag hebt om aan een portret te werken, is het dan handiger om met potlood, fineliner of krijt te werken. Daarom ben ik vandaag begonnen met een nieuw tekenproject.

De basis van het portret bestaat uit een vlugge tekening met een HB-potlood, waarbij ik een foto snel heb overgetrokken. Vervolgens ga ik het helemaal inkleuren met Polychromos kleurpotloden. Zoals ik eerder al eens heb verteld zijn dat potloden bestaande uit een mix van olie, pigment en een binder. Het prettige van deze potloden is dat je meerdere lagen over elkaar heen aan kan brengen. Zo heb ik bij de ogen, waar ik mee ben begonnen, de basis van de iris met een mix van de kleuren Smalteblau 146 en Earth Green 172 ingekleurd en daar ben ik overheen gegaan met donkerdere kleuren.

Na iedere tekensessie ga ik een foto maken en zo kan je zien hoe ik de tekening qua kleur langzaam opbouw. En ook allerlei correcties die ik tijdens het tekenen uitvoer.

Sketching

Al een tijdje loop ik met verschillende ideeën en plannen rond. Binnenkort ga ik het olieverfschilderij afmaken waar ik een tijd geleden aan begonnen ben, maar ik wil ook aan de slag gaan met een nieuw project dat alles te maken heeft met schetsen.

Toen ik begon met het tekenen van portretten kwam ik ook een ander fenomeen tegen, Urban Sketching. Urban sketches maak je op locatie op basis van directe observatie. De schetsen die je hierbij maakt vertellen allemaal een eigen verhaal en samen vormen ze een visueel verslag van het leven van de tekenaar en de wereld om hem of haar heen. De tekenaars die hier aan meedoen vormen een wereldwijde gemeenschap en de beweging achter deze gemeenschap, met bijbehorend manifest, is in 2007 gestart door journalist Gabriel Campanario.

De tekenaars gebruiken allerlei verschillende soorten materialen en stijlen, gaan vaak in groepen op pad en delen hun schetsen zodat je de hele wereld aan de hand van deze schetsen kan bekijken. Ook in Nederland zijn de tekenaars bezig met Urban Sketching.

Zoals gezegd bestaat er ook een manifest. Punt 1 van dit manifest luidt: “We tekenen op locatie, binnen of buiten, en leggen vast wat we zien vanuit directe observatie.” Ik zou het hartstikke leuk vinden om met één of meerdere tekenaars ook in Zoetermeer te gaan Urban Sketchen. En als je dit leest en ook aan de slag wilt gaan met Urban Sketchen, laat het mij vooral weten. In de tussentijd ga ik zelf alvast beginnen met het maken van eigen schetsen. Alleen niet alleen Urban Sketches, maar ook sketches waarvoor ik bijvoorbeeld op locatie wat voorbereidende schetsen maak en foto’s om het daarna thuis uit te werken.

Mijn voornemen is om één keer in de twee weken op vrijdag een nieuwe schets hier op mijn website te gaan publiceren met daarbij een blog over de afbeelding en hoe ik het heb gemaakt. De daaropvolgende vrijdag schrijf ik over een project waar ik naast het schetsen aan werk, op dit moment is dat het olieverfportret.

Wil je meer weten over Urban Sketching? Dan kan je een reactie achterlaten op Facebook, Twitter of Instagram, of hier op mijn website.

Ondertekening en nieuwe plannen

Deze week een korte update van mijn huidige schilderproject. Daarnaast maak ik voor mijzelf altijd noties aan het einde van de maand wat ik de afgelopen weken heb gedaan qua teken- en schilderwerk en wat mijn ideeën en plannen zijn voor de komende maand. Over dat laatste wil ik jullie in deze blog gaan vertellen.

Wat mijn schilderproject betreft, heb ik deze week de ondertekening overgezet op het canvas. Net als bij mijn vorige portret is het canvas olieverfpapier van het merk Fabriano Tela (24 x 32 cm, 300 gram, 10 vellen). Hetzelfde papier heb ik ook gebruikt bij het maken van de kleurenkaart vorige week. Het lijkt mij ook hartstikke leuk om een keer echt op doek te gaan werken, maar dan zit je met de ruimte die het fysiek inneemt na het maken van het schilderij. Daarom moet ik daar nog even over nadenken.

Zoals bij het vorige portret heb ik er voor gekozen om de ondertekening over te zetten met houtskool. In het boek van Suzanne Brooker, waar ik eerder al eens over heb verteld, wordt een werkwijze uitgelegd waarbij je meteen met verf gaat werken zonder eerst een ondertekening te maken. Ook dat wil ik bij een volgend portret gaan proberen. Voor nu kwam ik een foutje van mijzelf tegen. Aan de ene kant is het belangrijk dat het papier met de tekening en het canvas goed op elkaar blijven liggen en dat het niet verschuift, aan de andere kant kan je bij deze methode niet je hand op het papier laten rusten omdat je anders houtskoolvlekken krijgt. De vorige keer ging het goed, deze keer bleek de tekening toch te zijn verschoven waardoor de houtskooltekening niet klopte.

Uiteindelijk heb ik het achteraf wat bijgewerkt. Nu is het een kwestie van kijken welk effect dit heeft op de olieverf die over de tekening en het houtskool heen gaat.

Nieuwe plannen

Een van de dingen waar ik meteen volgende week mee ga beginnen is het experimenten met de combinatie aquarelverf en pigment fineliner pennen van Sakura Pigma Micron. Het bijzondere van deze pennen is dat de inkt een combi is van pigmenten en water. Ik werk op dit moment met een pennenset met in de inkt het pigment Sepia. Ze zijn sneldrogend, wat ik heel fijn vind, en waterbestendig. In theorie zou ik dus een tekening gemaakt met deze pennen kunnen inkleuren met aquarelverf. En daarbij wil ik meteen de waterbrush uit gaan proberen. Een kwastje met een ingebouwd waterreservoirtje. Dan heb je geen potje water nodig als je bijvoorbeeld buiten wilt gaan schilderen.

Daarbij ga ik ook kijken hoe het werkt bij het mengen van aquarelverf met een waterbrush.

Verder ben ik een aantal weken geleden bezig geweest met het bedenken van een eigen visie achter het werk dat ik maak. Ook dat wil ik weer op gaan pakken.

En de workshops tekenen gaan ook de komende weken door. Daarover volgt later nog meer info.

Kleuren (mengen)

In de blog van vorige week schreef ik al over het boek van Suzanne Brooker, ‘Portretten schilderen, leer de technieken van bekende meesters’. Een studieboek dat je kan gebruiken bij je eigen schilderprojecten. Het staat vol met uitleg over technieken die je kan gebruiken en allerlei tips en tricks. Een van de hoofdstukken uit het boek gaat over kleur.

Kleur is een breed onderwerp. Het bekendst is denk ik de kleurencirkel. Als je tekenles heb gehad op de middelbare school is deze cirkel vast een keer langsgekomen. Met de primaire, secundaire en tertiaire kleuren en de complementaire kleuren, die in de cirkel tegenover elkaar staan. Daarnaast heb je bijvoorbeeld warme en koude kleuren, kleuren met een gemeenschappelijk kenmerk (dat ze allemaal een blauwige of aardetint hebben), contrasterende kleuren, et cetera. Je hebt ook kleuren bij olieverf die dekkend, halfdekkend, halftransparant of transparant zijn en kleuren die beter bestand zijn tegen Uv-licht dan andere kleuren.

En dan heb ik het nog niet eens gehad over de herkomst van de pigmenten die gebruikt worden waardoor de een nog altijd kostbaarder is dan de ander. De verhalen die schuil gaan achter bijvoorbeeld de kleuren indigo (bekend van de spijkerbroek), ultramarijn (waarvan de grondstof het gesteente Lapis Lazuli is uit Afghanistan) en smalt (een pigment dat in het oude Egypte al werd gebruikt).

Kleurenkaart

Voor een portret is het natuurlijk belangrijk dat je leert om de juiste kleuren in de juiste verhoudingen te mengen. Iets wat ik wil gaan leren en daarom ben ik deze week begonnen met het maken van mijn eerste kleurenkaart. Daarbij schrijf ik per kleur op welke pigmenten ik het gebruikt en in welke verhouding. Door steeds meer kleurenkaarten te maken en de manier waarop ik de kleuren heb gemaakt stel ik langzamerhand een receptenboek samen die ik kan gebruiken wanneer ik voor een portret een specifieke kleur wil voorbereiden.

De pigmenten die ik bij mijn eerste kleurenkaart gebruikt heb zijn: titaanwit, zinkwit, gele oker, gebrande omber, gebrande sienna, pyrrole rood en omber naturel.

Leren en ideeën opdoen

Van het opspannen van doek en penseelvoering tot het stapsgewijs opbouwen van een portret. Allemaal onderwerpen die in dit studieboek beschreven staan. Wat betreft het maken van een voorbereidende schets staat er techniek in die iets afwijkt van de technieken die ik in andere boeken heb gelezen. En dat is een van de dingen die ik zo leuk vind. Je leert iedere keer weer iets nieuws en kan op die manier je eigen techniek steeds weer verder ontwikkelen.

Al lezende kwamen er ook allemaal nieuwe ideeën in mij op voor het portret waar ik nu aan werk. Over hoe ik mijn plan van aanpak zo kan aanpassen dat het nog meer het portret gaat worden zoals ik het nu in mijn hoofd heb. En kijkend naar alles waar je rekening mee moet houden bij het opbouwen van een geschilderd portret is zo’n plan echt geen luxe. Daar ga ik in een volgende blog meer over vertellen.